Sáng Chủ Nhật, trong lúc ngồi cà phê K có hỏi mình rằng “Anh nghĩ gì về việc kiếm tiền bằng Blog/website cá nhân?”. Bản thân K cũng là người viết dành cho thế hệ GenZ, có tham gia những group viết lách đồng thời cũng sở hữu một blog riêng.
K nói với mình rằng mấy ngày nay không chỉ trong Group K tham gia mà còn thì nhiều group khác trên Facebook đang thảo luận sôi nổi về việc “Kiếm tiền qua blog/website” bằng nội dung (content) hay các công cụ tối ưu hoá bằng từ khoá, Google (Đối với mình thì những điều này đều nằm ngoài phạm vi hiểu biết). Và vấn đề gây tranh cãi nhất mà mọi người cùng chia sẻ và thảo luận là “Kiếm tiền bằng blog/website có dễ dàng không?”.
Tối hôm đó, khi mình vào facebook thì trên newfeeds xuất hiện một loạt các bài viết liên quan đến việc lập blog/website kiếm tiền trên các group viết lách, content (Mình không ngạc nhiên vì facebook và các nền tảng khác đang làm mọi cách để thu thập thông tin, dữ liệu từ người dùng mà không cần xin phép cũng như theo cách khiến chúng ta thấy bất ngờ).
Tính từ lúc mình lập website cá nhân cho đến bây giờ đã được hơn hai năm rưỡi, từ tháng 3 năm 2019 cho tới bây giờ với 643 bài viết được đăng tải. Đó là một khoảng thời gian và số lượng nội dung đáng kể để liệt kê xem mình đã nhận được những gì từ việc viết và duy trì web cá nhân để trả lời câu hỏi của K một cách đầy đủ nhất thông qua thực tế của mình.
Về tiền thì có nhưng chỉ đủ ở mức mình có thể chi trả vài hoá đơn cà phê.
Về nhận được hoa hồng, phần trăm từ quảng cáo hay các bên thứ ba thì không.
Mình không thể chịu được việc có những banner quảng cáo lơ lửng một cách ngu xuẩn trên website của mình. Mình không chê tiền, nhưng nó làm mất thẩm mỹ của cái gọi là blog/website cá nhân.
Trong thời gian 2,5 năm mình nhận được 25 email phản hồi người đọc. Tất cả đều đem tới cho mình niềm vui và ý nghĩa của việc viết và đăng tải mỗi ngày khi người đọc nói rằng họ rất thích và luôn chờ đợi những gì mình viết.
Nhưng tất cả những điều này đều không thoả mãn được câu hỏi và vấn đề “Kiếm tiền từ Blog/Website dễ hay không?” hoặc “Nên tập trung vào nội dung hay tối ưu hoá blog/website bằng đủ thứ công cụ?”
Đối với mình, cả hai điều đó đều không phải là câu trả lời hay đích đến để duy trì một blog/website chứ đừng nói là có được cái gì từ nó.
Khi facebook tự động giới thiệu một loạt bài viết chia sẻ về chủ đề kiếm tiền Blog/website thì mình có đọc cả chia sẻ về content lẫn tối ưu hoá website, cả hai cuối cùng đều hướng tới một mục đích – kiếm được lợi nhuận. Tất nhiên điều này dù trên khía cạnh nào đều chính đáng và chẳng có gì phải tranh cãi. Nhưng mình tin rằng 95% blog/website sẽ chết sau một thời gian duy trì khi đi theo hai hướng này vì không kiếm được lợi nhuận nhanh chóng.
Mình không có một khoảng thời gian cụ thể để chỉ ra mọi người sẽ bỏ cuộc. Nhưng lấy từ bản thân mình – người có lẽ trong khoảng 2,5 năm nhận donate (ủng hộ từ người đọc) không quá 10 triệu thì việc đòi hỏi sự kiên nhẫn là rất khó.
Tất nhiên vì mình lập website với một mục đích rõ ràng ngay từ đầu: chia sẻ những gì mình muốn, chấm hết. Do vậy mình không có hứng thú với việc tối ưu hoá website, đặt link quảng cáo, rồi Affilite marketing – liên kết với bên A bên B để nhận hoa hồng… Tất cả những điều này có thể đem tới thu nhập dù ít hay nhiều, nhưng nó đòi hỏi mình xa rời thứ cốt cõi là những bài viết – thứ tạo nên bản chất và hình hài của website. Để có một bài viết thú vị và khiến mình ngây ngất sau khi viết xong thì điều đầu tiên là mình phải đầu tư thời gian và tư duy cho nó.
Thú thật là mình làm điều này là vì thoả mãn bản thân lẫn nhu cầu viết ra một cái gì đó trước rồi mới tới việc là chia sẻ đến với người đọc. Những từ khoá hay chuẩn SEO hay cái gì gì đó để Google và Facebook nhận diện đó là một bài viết xứng đáng được đưa lên trang nhất tìm kiếm hay giới thiệu đến người đọc là thứ mình không quan tâm, dù rằng nếu mình để ý để những cái này thì bài viết và website có thể sẽ nhiều người biết đến hơn.
Yuval Noah Harari – tác giả cuốn best seller Homo Sapiens cho biết anh cũng phải viết những bài giới thiệu theo ý của nhà xuất bản với những từ khoá nhất định để Google hiểu và xếp loại. Vì thế việc để học và nắm những kỷ năng giúp cho Blog/Website đạt được hiệu quả tốt nhất vẫn là một lợi thế rất lớn. Hiện tại mình vẫn thờ ơ với kỹ năng cần thiết để kiếm ra tiền bằng Blog/Website dù biết nó có ích. Có thể trong tương lai mình sẽ tìm hiểu, còn bây giờ mình vẫn tập trung mọi nguồn lực cho bài viết mà thôi. Điều này đúng với mình nhưng chưa chắc tốt với mình và nó cũng chẳng phải là gợi ý hứa hẹn cho một ai đó cả.
Quay lại với vấn đề tại sao mình lại nói rằng việc xây dựng content hay tối ưu hoá Blog/Website đều không phải là lựa chọn để duy trì lẫn tạo ra chất riêng chứ chưa nói đến việc kiếm ra được tiền.
Đối với mình, việc khái niệm content đang được sử dụng và truyền đạt một cách phổ biến (Sử dụng ngôn ngữ như thế nào, đặt tiêu đề ra sao, bố cục chia thành mấy phần…) khiến nhiều người tư duy rằng “Content chỉ cần thế thôi sao? và nếu chỉ có vậy thì lập blog/website viết lách kiếm tiền thôi”.
Còn việc tối ưu hoá Blog/Website để thu hút người đọc và kiếm tiền nhanh nhất có thể đối với mình nó giống bán hàng và mời gọi click quảng cáo hơn là truyền tải quan điểm, phong cách sống và làm việc. Điều này ngăn cản việc tạo ra Content thực thụ vì nó đã mục đích rất rõ ràng. Thực tế là Content hấp dẫn, hút người đọc chưa chắc kiếm được tiền bằng Content chuẩn SEO, phù hợp với thuật toán của Google, facebook.
THÀNH BẠI ĐỀU TẠI CONTENT NHƯNG CONTENT ĐÓ LÀ GÌ?
Thứ nhất content – nội dung là một thứ cần thời gian để hình thành, xây dựng, liên tục tái cấu trúc để định hình thành một thứ bản sắc riêng của người viết. Khi bạn định hình được phong cách độc nhất cho bản thân và Blog/Website thì bạn sẽ một cộng đồng riêng là những người đọc luôn chờ đợi những gì bạn viết và chia sẻ.
Nhưng khái niệm content mà nhiều người viết, blogger chia sẻ thường chỉ là hướng đến cách tạo phễu để rồi từ đó kiếm tiền từ đặt link quảng cáo, mua sắm hay lôi kéo người đọc đăng ký các khoá học và nhận email rác. Dạng content kiểu này là sự tuỳ hứng, nói chung chung về mọi khía cạnh theo kiểu “Hướng nào cũng đúng” cũng như chú trọng những từ khoá đao to búa lớn nhưng rỗng tuếch kiểu “5 cách dễ dàng kiếm tiền từ Blog”, “Làm giàu không khó từ Blog” và 6996 từ khoá với cách giật tít ai cũng sử dụng khi viết bài.
Cái tạo nên Content chất lượng nằm ở việc chính những trải nghiệm của bạn nó nhiều hay sâu sắc đến đâu. Những trải nghiệm đó không phải là hoàn hảo, thậm chí nó là những chuyển buồn bã, tiêu cực, thất bại trong cuộc sống cũng được, nhưng nó phải làm đại diện và nổi bật chính bạn – đây chính là sự mới mẻ mà người đọc nhận diện ra bạn giữa hàng nghìn blogger và người viết hiện nay. Khi bạn có được câu chuyện để kể, bạn sẽ có người đọc, và khi có người đọc biết đâu bạn sẽ kiếm được tiền từ một cách nào đó. Còn cách nào đó cụ thể thế nào thì mình thực sự không biết.
Website mà mình đang sở hữu đến từ một người quan tâm đến một trong những chủ đề mình viết lập ra và xử lý những vấn đề kỹ thuật cho tới tận bây giờ. Đó là lúc mình có viết một chia sẻ về quá trình startup trên một group công nghệ với tư cách là một người Skin in the game – Da thịt trong cuộc chơi thực thụ chứ không chỉ là sao chép và dịch những bài trên mạng để chia sẻ hoặc chỉ tham gia ở một mức độ nào đó.
Chỉ trong 40 phút, chia sẻ đó mình nhận được hơn 1000 like và gần trăm comment từ mọi người: ai cũng hứng thú với chủ đề mình chia sẻ dù mình có nói rõ rằng quá trình startup đó không đạt được thành công nhưng đem lại niềm vui và trải nghiệm vô cùng đặc biệt.
Sau đó, có không ít bạn góp ý rằng mình nên lập blog/website để chía sẻ thì sẽ không bị trôi mất đi những chia sẻ đem lại nhiều lợi ích cho người đọc như thế này. Một trong số người đọc đã nhắn tin với mình rằng mình chỉ cần chọn và bỏ ra chút tiền ra mua tên miền thôi, còn đâu anh ấy sẽ làm hết từ đăng ký cho đến bảo trì về mặt kỹ thuật.
Nếu tự mình làm sẽ mất thời gian lẫn tiền bạc hơn, chưa kể đến những vấn đề phát sinh. Nhưng thông qua một câu chuyện, một content đúng cái mọi người cần thì mình không chỉ có được người đọc mà còn những sự giúp đỡ và kết nối rõ ràng với nhau dù đôi bên chưa từng gặp mặt.
Mình không phủ nhận, thậm chí là kinh ngạc trước sức mạnh mà content đem lại, nhưng đó phải content đến từ chính bạn và trải nghiệm của bạn. Nó có thể không hoàn hảo nhưng chắc chắn sẽ không hời hợt và phổ biến như khái niệm content nhan nhản trên internet và social network.
Tất nhiên để có tạo ra được content thu hút thì bạn phải là một người kể chuyện giỏi. Chất liệu câu chuyện là yếu tố quan trọng, nhưng sử dụng ngôn từ và văn phong thế nào cho hấp hẫn lại đòi hỏi một sự nỗ lực và kiên nhẫn rất nhiều. Việc viết ra những bài viết hay, có tính viral nằm trọn vào việc bạn có thể viết mỗi ngày được không.
Nhưng việc viết mỗi ngày cũng sẽ không chắc chắc liệu cái bạn viết là cái người đọc muốn đọc hay không? Cách duy nhất để có thể viết ra được những bài viết hay, bạn phải chấp nhận sẽ phải viết ra nhiều hơn thế những thứ không ra gì. Đến bây giờ, điều đó vẫn hoàn toàn đúng với mình.
Chốt lại thì đối với mình để có một Content mang đậm tính cá nhân và cũng là xương sống của Blog/Website là nằm ở việc viết mỗi ngày, viết về những thứ bạn thực sự hiểu rõ và dành nhiều thời gian trải nghiệm. Vậy viết về cái gì là dễ dàng nhất để tạo ra Content thực sự? Đơn giản lắm, viết về những gì bạn hiểu rõ đến mức ngôn từ tuôn ra từ trong bạn dễ như dòng chảy của một con suối.
Bạn chăm sóc một cái cây với cả tình yêu như thế nào thì hãy viết như thế. Bạn hiểu về những chú mèo đến đâu thì hãy kể những câu chuyện về thế giới của loài mèo. Thông tin, cuộc sống xung quanh luôn đầy ắp những thứ tưởng như thú vị hơn, nhưng nếu đó không phải là thứ bạn hiểu một cách sâu sắc và có thể diễn đạt dễ dàng, mạch lạc thì đừng theo đuổi. Người đọc rất thông minh, họ sẽ nhận ra đâu là sự tự nhiên trong bài viết của bạn, đâu là cách bạn gồng lên để viết.
TỐI ƯU HOÁ BLOG/WEBSITE LÀ MỘT VIỆC CẦN THIẾT NHƯNG MÌNH CHỈ CÓ THỂ CHỌN MỘT MÀ THÔI
Nếu mình nhớ không nhầm thì trong cuốn “Nội soi Google” có một câu chuyện về hai cửa hàng kem mà người dùng có thể tìm kiếm trên thanh công cụ, từ đó đưa ra đánh giá và so sánh trước khi đặt mua kem hay đến tận cửa hàng thưởng thức.
Đa số người dùng sẽ ấn vào link của cửa hàng kem được hiển thị trên đầu và mặc định cho rằng “Cửa hàng kem này có thể ngon hơn những cửa hàng kem ở dưới”. Nhưng thực tế thì những cửa hàng kem được xếp trên trang nhất (on top) chưa chắc đã ngon lành, thậm chí là dở tệ là đằng khác.
Lý do thật đơn giản là một cửa hàng kem được xếp on top trên Google không phải bởi chất lượng của kem mà là website cửa hàng kem được tối ưu đến thế nào để thuật toán của Google hiểu và nhận biết trong việc đưa ra xếp loại. Điều này dẫn tới hệ quả là: thay vì chú trọng chất lượng kem (một việc khó hơn) thì nhiều cửa hàng kem lại tìm mọi cách để tối ưu hoá từ khoá, SEO (một việc có lẽ dễ hơn) để nhận được sự chú ý của Google.
Việc này mình không đánh giá sai hay đúng, mà mình coi đây là cách để hoà nhập, thích ứng và hoà hợp với một thế giới vật lý nhưng được kết nối vô cùng chặt chẽ và có phần lệ thuộc vào internet cùng các thuật toán của các nền tảng. Vì thế với quan điểm của mình, việc tối ưu hoá Blog/Website khi bạn có mục tiêu rõ ràng là kiếm tiền là điều không cần phải bàn cãi, nhưng còn về content thì không – nhất là khi bạn muốn có một Content để thu hút người đọc một cách tự nhiên, trừ khi có ai đó giúp bạn thì thật tuyệt vời.
Nguồn lực là có hạn còn khả năng thì vô hạn. Bản thân mình hiện tại chỉ có thể tập trung vào việc tạo ra những Content tốt nhất trong khả năng. Việc viết một cái gì đó mỗi ngày là một thử thách đòi hỏi sự tập trung, kỷ luật, sự sáng tạo trong việc tìm kiếm chất liệu để viết chứ không phải là hứng thú hay dựa vào cảm xúc.
Viết bào mòn tinh thần và thể xác bạn một cách kinh khủng. Chỉ riêng việc tập trung trong 2-3 giờ đồng hồ cũng đã rút đi rất nhiều năng lượng của bạn. Nhưng để có Content hay cho Blog/Website thì chẳng có cách nào khác ngoài việc viết cả.
Khi facebook gợi ý những bài viết liên quan đến chủ đề này thì mình có đọc 4,5 bài. Trong đó có một chia sẻ chi tiết của một bạn phân tích về việc người đọc Việt Nam không có thói quen theo dõi blog sẽ dẫn tới kết quả là rất ít người kiếm được tiền từ viết lách nếu chỉ dựa vào content. Dựa vào kinh nghiệm của mình, bạn ấy chia sẻ rằng nên biết về cách Google xếp hạng nhiều như cách bạn chăm chút cho content của mình.
Vì thế, để có thể theo đuổi và đáp ứng được cả Content lẫn tối ưu hoá Blog/Website thì thật khó để bạn có thể làm được một mình. Kể cả khi bạn làm được như vậy thì thách thức tiếp theo chính là sự kiên nhẫn của bạn.
Dan Norris – tác giả cuốn “Content is King” đã chia sẻ rằng trong bài viết thứ 350 của mình thì anh mới có được 10 tweet. Đó đều là những bài viết vô vị lợi, còn content của đa số blogger xây dựng toàn tập trung vào quảng cáo khoá học, review sản phẩm, liên kết hay đặt link bán hàng mà thôi, dù cho bên ngoài cũng có vẻ là những chia sẻ trải nghiệm hay bí quyết về kinh doanh, làm đẹp hay tư vấn.
Và khi làm theo cách đó thì content sẽ chẳng thu hút được người đọc vì bạn không tối ưu hoá được SEO – khi không có người đọc thì bạn sẽ không có ai click vào link – khi không kiếm được tiền thì bạn sẽ nhanh chóng từ bỏ. Một vòng luẩn quẩn vì bạn chọn làm một lúc hai việc thay vì tập trung vào một thứ.
Nếu bạn muốn kiếm tiền, hay tối ưu hoá Blog/Website. Còn nếu bạn muốn xây dựng Content thú vị, hãy tập trung vào việc bạn có thể viết cái gì đó mỗi ngày trong nhiều ngày liên tục.
VẬY MÌNH ĐƯỢC GÌ KHI TẬP TRUNG VÀO CONTENT CHO WEBSITE RIÊNG?
Về tiền thì mình đã chia sẻ ngay từ đầu là trong hơn 2,5 năm mình nhận được donate không quá 10 triệu. Nhưng về cơ hội có được công việc viết lách thì nhiều gấp 10 lần như thế. Thậm chí mình đã từ chối kha khá các dự án mà bản thân thấy không phù hợp hoặc quá bận để nhận thêm.
Mình nghĩ rằng lý do tại sao mình có thể nhận được những lời đề nghị, hợp tác là nằm ở Content – Nội dung mình truyền tải. Đó là kiểu Content không phải để bán hàng hay mời gọi người đọc click vào link quảng cáo. Đó là kiểu Content cho người đọc biết mình có thể viết cái gì, chia sẻ cái gì và từ đấy dẫn tới những cái khác to lớn, giá trị hơn là bán hàng (Đối với cá nhân mình là như thế).
Thật ra, Content mình xây dựng và chia sẻ theo phong cách của mình cũng chính là một sản phẩm, một mặt hàng để bán. Nhưng đây là thứ hàng mình kiểm soát nó bằng ngôn từ, bằng ý tưởng được cụ thể hoá bằng việc viết mỗi ngày thay vì cứ phải chạy theo thuật toán của Google hay bất cứ nền tảng nào.
Và như mình đã chia sẻ trong những bài liên quan đến viết lách: Mình càng viết mình càng gặp may mắn – may mắn ở đây chính là mình sẽ có những lời hợp tác mà không phải mất công tìm kiếm ở bất kỳ đâu cả.
Nhưng mình cũng không phủ nhận những lợi ích từ việc tối ưu hoá Blog/Website đem lại. Mình sẽ cố gắng trong thời gian tới tìm hiểu và bắt đầu học hỏi về những kiến thức mới mẻ này. Tuy nhiên nếu được chọn và may mắn, mình muốn thứ Content mình tạo ra đủ để đem tới tiền bạc cho mình mà không phải dành quá nhiều thời gian cho việc còn lại.
Mọi thứ vẫn không dừng lại đó, khi mình liên tục nhận được niềm vui bất ngờ từ việc sở hữu một trang web riêng.
Trong một lần chia sẻ bài viết về Murakami trên Group của Nhã Nam, có một bạn tag bạn của mình vào bài viết với comment rằng: Bạn này chính là chủ blog mà tớ gửi cậu đọc đấy.
Đó là một người không có trong danh sách bạn bè với mình trên Facebook, nhưng lại người đọc những bài viết của mình thông qua website cá nhân. Điều này có thể là một cái gì đó rất nhỏ bé với mọi người, nhưng nó đem lại cho mình cảm xúc và một sự vui sướng không nhỏ, còn hơn là nhặt được tiền.
Gần đây cũng có những người nói với mình rằng đã theo dõi website của mình hơn 1 năm nay, và luôn chờ đợi truyện ngắn, bài viết mang đậm quan điểm cá nhân của mình lẫn những ghi chép mỗi ngày. Có một người còn gửi tin nhắn trên blog nói với mình rằng : “Cách anh giải trí mỗi ngày là vào đọc blog của em. Amazing!”
Thế đấy, mình không chỉ có được cơ hội kiếm được tiền bạc mà còn nhận được sự quan tâm và kết nối với những con người xa lạ.
CUỐI CÙNG THÌ BẠN CÓ NÊN LẬP BLOG/WEBSITE HAY KHÔNG?
Kể cả 99 phần trăm số người lập blog/website có bỏ cuộc ngay tháng đầu tiên đi nữa thì mình vẫn thấy sở hữu một blog hay một trang web là một điều cần thiết.
Nhiều người nói rằng khi sở hữu một blog hay trang web cá nhân thì sẽ được người khác đánh giá chuyên nghiệp hơn, dễ tạo ra sự tin tưởng hơn và dễ kết nối hơn về mặt công việc.
Mình thì chỉ nghĩ rằng nếu chẳng may Facebook hay bất cứ nền tảng nào chia sẻ ngừng hoạt động hoặc mình bị cướp mất tài khoản thì ngay từ bây giờ nên có một chỗ an toàn và riêng tư cho những gì mình muốn lưu giữ.
Việc mua tên miền và phí duy trì blog/website giờ rất hợp lý cũng như dễ dàng trong việc sử dụng và quản lý hơn rất nhiều so với những năm trước. Bạn có thể coi khoản tiền này như một chi phí chơi game, nạp thẻ điện thoại nhưng đổi lại thì bạn sẽ nhận được nhiều lợi ích hơn rất nhiều so với những khoản chi phí khác.
Chuyện có một blog, một website riêng đem tới cho bạn nhiều niềm vui hơn mạng xã hội rất nhiều. Khi bỏ qua vấn đề người đọc, tiền bạc thì Blog/Website chính là nơi bạn thể hiện nhiều quan điểm, nhiều suy nghĩ bên trong của mình một cách dễ dàng nhất.
Bạn có thể viết về bất cứ cái gì mình muốn, dù điên rồ và nhàm chán đến đâu thì đó cũng là những thứ mang đậm cái tôi và cá tính của riêng bạn. Đó cũng là nơi bạn sống thật với bản thân nhiều nhất có thể, thông qua ngôn từ và những câu chuyện của mình.
Và biết đâu, nhờ vào việc bạn viết mỗi ngày, bạn sẽ có những người đọc ngầm theo dõi mình và họ sẵn sàng kết nối với bạn khi những gì bạn làm càng trở nên sâu sắc, thú vị và có chất riêng hơn.