5 GHI CHÉP MỖI NGÀY 9/11/2021
1701-1705
1701. bạn phải sống chung với những mâu thuẫn và xung đột với thế giới xung quanh, không thoát khỏi nó được. Bạn sống chung với nó, thậm chí còn làm cho nó bộc lộ ra. Và rồi bạn bắt đầu có sự nhìn thấu, bắt đầu nhận thấy được tư duy đang tạo ra xung đột như thế nào. Với tư cách một cá nhân bạn cần thấy rằng: sống chung với nó và cố làm được những điều vừa nói còn quan trọng hơn bất kì một vấn đề cụ thể nào bạn đang cố gắng giải quyết. Nói cách khác, nếu làm được thế là bạn đã tiến đến một cấp độ sâu hơn, vượt lên trên những vấn đề đang gây phiền nhiễu cho bạn.
1702. Tới một điểm nào đó chúng ta có lẽ sẽ nhìn ra được một cái lí mà ta cùng hiểu giống nhau: tất cả chúng ta có thể thấy được một cái lý chung – nó gồm những gì là tất yếu, là có giá trị, là cái đáng làm. Giá trị và mục đích cũng là xuất phát từ nhận thức về cái lý mà ra. Vậy thì, mục đích có thể thay đổi, bởi vì khi bạn thấy được cái lý sâu xa hơn thì bạn có thể chuyển đổi mục đích.
1703. Người ta không thấy được cái lý. Cái lý là cái mà họ không thấy. Cái lý là cái thiết yếu để nhìn ra được sự thật. Bạn không thấy rõ được sự thật nếu như bạn không thấy được một cái lý mạch lạc Điều gì có nghĩa là thế nào đối với bạn sẽ quyết đinh cách hành động của bạn.
Nếu có một cái gì đó mà theo cái lý của bạn đó là kẻ thù, hay là thứ gì khác, thì bạn ắt sẽ có hành động phù hợp với cái lý của bạn. Cách cách suy nghĩ của chúng ta thâm nhập vào tri giác và tạo ra các cái lý khác nhau. Vậy là vô khối tư duy đang len lỏi vào tri giác để tạo ra những cái lý khác nhau.
1704. Cá nhân có thể có được thứ tự do nào không? Chừng nào còn nằm bên trong hệ thống thì có rất ít tự do. Bạn có thể nói “tôi muốn làm gì tuỳ tôi”, nhưng cái bạn muốn lại là kết quả của hệ thống. Chúng ta đang muốn những thứ vốn thiếu mạch lạc và đang tạo ra sự khốn cùng. Và chúng ta không được tự do trong việc loại trừ điều đó.
1705. Tự do đòi hỏi phải có ít nhiều tính ngẫu nhiên, theo nghĩa là nếu mọi việc cứ phải nhất nhất không thể khác được thì làm gì có cái gọi là tự do. Nhưng tự do cũng lại đòi hỏi phải có tính tất yếu, vì không có tính tất yếu thì mọi ý đồ của chúng ta sẽ chẳng còn có nghĩa lí gì. Ta có thể định làm điều gì đó, nhưng lại chẳng có gì mang tính tất yếu cả thì mọi cái đều có thể xảy ra, bất chấp ta dự định làm cái gì. Do đó, hiểu theo một nghĩa nhất định thì cả tất yếu và ngẫu nhiên đều liên quan đến tự do.
Tất yếu là cái không thể khác thế được, còn ngẫu nhiên là có thể khác thế được. Chính vì mọi thứ có thể khác thế nên bạn được tự do làm những việc khác nhau. Nhưng nếu mọi thứ hoàn toàn ngẫu nhiên thì bạn lại chẳng được tự do chút nào, vì chẳng có gì là chắc chắn tin cậy đối với bạn cả.