SỰ XUẤT HIỆN CỦA MỘT KẺ THỨ BA ĐẦY CÁM DỖ VÀ XẢO TRÁ
Vào thời điểm này, chuyện những người xung quanh chúng ta dù làm việc, nói chuyện, đi ăn hay cà phê với nhau thì ai đó chỉ tập trung nhìn vàosmartphone là một điều rất bình thường như một thói quen trong cuộc sống.
Thậm chí ngay cả người đó chỉ đáp lại người đối diện bằng một sự thờ ơ, sao nhãng thì đó cũng không hẳn là một sự xúc phạm hoặc thiếu tôn trọng (nhưng tầm hơn 10 năm trước thì chắc chắn là có) vì chúng ta chắc chắn sẽ lặp lại hành vi đó với gia đình, bạn bè, đồng nghiêp, vợ chồng và con cái chúng ta.
Trước đây bạn có thể khó chịu và tỏ thái độ khi ai đấy hút thuốc, khạc nhổ, chửi thề trước mặt mình thì giờ đây bạn lại coi việc bạn trai, đồng nghiệp vô tư sử dụng smartphone trong khi đi ăn hay cà phê với nhau, dù đây cũng là một hành động nhiều khi cũng đem tới cảm giác thiếu tôn trọng người đối diện. Nhưng sự phổ biển của nó trong văn hoá và lối sống của thời đại công nghệ đang bỏ ra mọi thứ khác, bao gồm chính con người thì đây lại trở thành một điều được chấp nhận như một hành vi tự nhiên, nhưng không phải là được cho phép mà là bằng một quyền lực phía sau đã thao túng và biển đối sự nhìn nhận của chúng ta.
Việc bạn bước vào trong một quán cà phê thấy một gia đình hai vợ chồng trung tuổi cùng hai đứa con đang học cấp ba, một cặp đôi đang yêu dường như có rất ít tương tác với nhau bằng lời nói, ánh mắt, những cử chỉ quan tâm nhau. Thay vào đó mỗi người sẽ cầm smartphone, lướt đi lướt lại những thông tin hiển thị trên màn hình mời gọi chúng ta trải nghiệm cho đến khi về thì thôi. Ngay cả khi ra về, nhiều người vẫn cầm điện thoại vừa đi vừa theo dõi một video hay tin tức mới được cập nhật.
Đây chắc chắn không phải là điều chúng ta muốn, nhưng giờ đây, trải qua gần 15 năm tính từ thời điểm chiếc iPhone đầu tiên ra mắt thì các nền tảng, các công ty công nghệ và các phần mềm đã/được tối ưu hoá từng chiếc smartphone tốt mức đến mới thay vì là lựa chọn thì giờ đây đã trở thành một thói quen của con người. Không hề quá lời khi nói rằng smartphone giờ đây chính là một bàn tay của chúng ta (tay còn lại là tay thuận của bạn để làm đa tác vụ khác). Trong một số trường hợp, smartphone còn quan trọng hơn cả hai bàn tay lẫn miệng lưỡi của chúng ta khi chúng ta đã trao cho nó rất nhiều quyền lực để nó thay chúng ta quyết định nên nói hay làm gì khi tương tác với nhau.
Khả năng kỳ diệu này của smartphone được đánh đổi bằng rất tất nhiều tiền được tính bằng hàng tỷ đôla mà các công ty công nghệ đổ vào nghiên cứu và phát triển với mục đích khiến bạn chỉ cần 5 phút không được chạm vào chiếc smartphone của mình thì cảm giác căng thẳng, không thoải mái và bất lực trước sự im lặng trong giao tiếp của mình. Từ một thiết bị được tạo ra với mục đích hỗ trợ con người giao tiếp thì hiện tại smartphone đã biến chúng ta trở thành những sinh vật trải nghiệm những gì nó muốn và hoán đổi chúng ta từ vị trí kiểm soát trở thành những kẻ bị cầm tù trong thế giới đa kết nối cùng một không gian tự do và không có giới hạn.
Chính vì nhiều người trong chúng ta đều dành nhiều thời gian để trải nghiệm rồi tin tưởng vào những giá trị của cái không gian tự do và vô giới hạn đó đem tới đã giết chết tiếng nói cùng những câu chuyện bên ngoài với những con người thật xung quanh.
NHỮNG MA TRẬN MÀ INTERNET GIĂNG RA VÀ GIÁ TRỊ HỜI HỢT PHÍA SAU MÀN HÌNH SMARTPHONE
Có một thực tế và nghịch lý ở đây là internet và smartphone đem tới cho chúng ta sự tự do trong trải nghiệm và tiếp cận thông tin. Thậm chí cả hai còn thúc đẩy k không ít những con người nhút nhát bên ngoài lại trở nên sôi nổi và hăng hái trên những không gian bên trong được hiển thị qua smartphone.
Nhưng đồng thời những thông tin đó lại tước đoạt khả năng nhận biết của chúng ta với những gì thực sự đang diễn ra và sự kết nối với thế giới bên ngoài. Trên hết, nó đánh tráo giá trị và khái niệm, biến những thứ không quan trọng trở nên quan trọng và xoá bỏ vài điểm cốt lõi cấu tạo nên những mối quan hệ và cuộc sống của chúng ta ở thế giới thực.
Chúng ta không cần phải nói về lợi ích của internet và smatphone biến đổi thế giới cùng cuộc sống này như thế nào đặc biệt là trong việc trải nghiệm, nắm bắt thông tin nhanh chóng cũng như kết nối mỗi cá nhân với hàng triệu cá thể khác chỉ trong giây lát. Thậm chí, internet và smartphone ở một mặt nào đó còn nâng cấp và tăng thêm sự tự tin của ta với những mối quan hệ trên các nền tảng mạng xã hội.
Tính tự do của internet và tiện lợi của smartphone đã đem tới cho mỗi cá nhân quyền được khẳng định quan điểm của riêng mình lẫn việc dễ dàng góp ý, chia sẻ và công kích người khác. Việc muốn chứng minh bản thân chính là một trong những ham muốn cơ bản nhất của con người. Các mạng xã hội và nền tảng truyền thông biết điều đó nên ngay từ bước đầu truy cập vào những ứng dụng thì lời mời chào “Bạn đang nghĩ gì? Bạn muốn nói gì? Bạn muốn chia sẻ cái gi?…” đã đập vào mắt chúng ta.
Việc chúng ta có thể dễ dàng đăng tải suy nghĩ, hình ảnh, video về bản thân hay thế giới xung quanh và người khác cũng làm như thế đã tạo nên sự hấp dẫn không thể cưỡng lại. Trước đây để làm được điều này thì chỉ có máy tính, thiết bị quay video mới đáp ứng được. Nhưng máy tính hay máy quay lại bất tiện và có phần chậm chạp dù cho internet liên tục nhanh hơn. Giờ đây tất cả những yêu điểm về mặt phần cứng đã được xoá bỏ trước sự có mặt của smartphone. iPhone hay một chiếc Android càng nhanh hơn trước là điều không cần bàn tới. Mấu chốt là chúng tiện lợi và nằm gọn trên bàn tay bạn, cho phép bạn ngay lập tức được trải nghiệm và chia sẻ trong một không gian vô giới hạn những kết nối.
Nhưng trong không gian vô cùng phức tạp, với cả lợi ích song song với mặt hại tựa như chơi đánh bạc được thu nhỏ qua màn hình smartphone đó lại không phải là một nơi tự do và tốt đẹp như nhiều người chúng ta vẫn tưởng.
Đó là một không gian được lập trình để đánh vào những điểm yếu và nhu cầu của chúng ta.
Đó là một không gian làm giàu cho một số ít và biến số đông còn lại thành những công cụ trải nghiệm và giải trí đến chết.
Và đó còn là một không gian tồn tại những kẻ lừa đảo, xấu xa và trên hết là cắt đứt sự kết nối của bạn với thế giới thực.
Bạn hãy để ý không phải ngẫu nhiên mà thời gian gần đây nhiều người cảm thấy quá tải, khủng hoảng tinh thần hay mất hết tiền bạc qua những thế giới và kết nối mà internet tạo ra. Sự tự do của internet lẫn việc trải nghiệm nó dễ hơn bao giờ hết thông qua smartphone đã mời gọi rất nhiều sự tiêu cực mà bạn không được học cách để đối phó.
Bạn dễ bị công kích, lăng mạ hơn.
Bạn cũng dễ bị xâm phạm đời tư hơn, dễ trở thành nạn nhân tình dục hơn.
Bạn còn trở thành con mồi của những kẻ đi săn ai đó mơ mộng việc kiếm tiền và làm giàu không khó thông qua những kênh đầu tư không có thật.
Thậm chí bạn cũng sẽ mất nhiều tiền cho những khoá học, lớp học daỵ cách tương tác bên ngoài nhưng bạn chỉ nhận lại rất ít giá trị từ những lời mời gọi đó.
Và mọi sự tiêu cực này đều ập đến với bạn bất cứ lúc nào khi bạn vẫn dành nhiều thời gian trải nghiệm cái không gian và thế giới nguy hiểm trên internet thông qua smartphone.
Nhưng việc hạn chế trải nghiệm này lại trở nên khó khăn hơn bao giờ hết vì khi đảo mắt nhìn xung quanh thì bạn sẽ thấy ai cùng như vậy. Có thể bạn cũng sẽ đặt câu hỏi rẳng liệu việc tương tác bên ngoài có thực sự quan trọng và dễ dàng thực hiện để đưa ra quyết định quay trở lại hay không?
Tin vui với bạn là điều này vô cùng quan trọng vì nó góp phần quan trọng cấu tạo nên hạnh phúc và cuộc sống đích thực của bạn. Tin buồn là lại không dễ dàng thực hiện. Cái khó ở đây không phải là cách thức mà là bạn rất khó từ bỏ sự thú vị mà thế giới được hiển thị qua smartphone đem lại. Nhưng bạn phải làm, phải quay trở lại với những giá trị bên ngoài không phải là thích hay không mà điều này cứu rỗi cuộc đời bạn.
THẾ GIỚI BÊN NGOÀI LÀ MỘT NƠI SÂU SẮC VÀ ĐẸP ĐẼ ĐẾN VÔ CÙNG
Sự khác biệt của thế giới bên ngoài và thế giới mà smartphone đem đến nằm ở việc nó sâu sắc và tinh tế hơn cái thế giới đa kết nối nhưng hời hợi kia rất nhiều. Cụ thể nó sẽ như thế nào thì mình sẽ kể lại những gì mà mình thấy trong ngày 26 tháng 12 vừa rồi.
Sáng hôm đó, tầm khoảng hơn 9 giờ, có một đôi bạn khoảng 20 tuổi ngồi ở ngoài ban công quán cà phê cách mình một lớp của kính khiến mình phải chú ý. Ngay khi ngồi xuống, bạn gái đã lập tức úp màn hình iphone xuống mặt bàn để ra một góc. Cậu bạn trai cũng lấy điện thoại ra và làm tương tự. Từ lúc đó cho tới khi quán đóng cửa (khoảng 12 giờ trưa) thì hai bạn này không hề cầm vào điện thoại mà liên tục trò chuyện với nhau với rất nhiều biểu cảm sinh động từ lời nói cho đến cử chỉ tay chân.
Cái cách hai bạn này tương tác, nói chuyện với nhau thu hút cả một người xa lạ như mình. Họ gần như thoát ly khỏi thế giới thực để đi vào tâm hồn người đối diện để thấu hiệu và đi sau vào bên trong mình để chia sẻ. Họ trở nên khác biệt, đẹp đẽ, sâu sắc và sống động vô cùng thông qua buổi trò chuyện của mình. Ở đó dường như tồn tại những giá trị sẽ đem tới cho hai bạn đó trải nghiệm và học hỏi thực sự giữa những con người đang đối thoại, trao đổi và chia sẻ với nhau. Thậm chí, ngay cả khi nhân viên tiến tới để nhắc nhở mọi người phải ra về vì lệnh giãn cách thì hai bạn ấy vừa mặc áo khoác vừa vẫn say mê trò chuyện với nhau như thể vô cùng nuối tiếc nếu bị ngắt quãng.
Trái ngược hai bạn này là một cặp đôi lớn hơn vài tuổi thì cả hai chỉ tập trung nhìn vào chiếc smartphone của bạn gái để cùng xem, cùng trao đổi và cười nói với nhau rôm rả. Tuy nhiên họ không nói chuyện, không tương tác với nhau một trách trực tiếp mà thông qua một thiết bị điện tử. Cặp đôi này bỏ về sớm hơn hai bạn trẻ kia rất nhiều. Khi ra về, mỗi người lại cầm điện thoại, dù sánh bước cùng nhau nhưng đôi mắt họ lại nhìn vào smartphone của mình.
Cặp đôi này giống rất nhiều người trong chúng ta. Thay vì coi internet và smartphone là lựa chọn thì lại coi đấy là một hành vi được chấp nhận, được xuất hiện trong cuộc sống và sự tương tác bên ngoài. Và sự chấp nhận hành vi đó như một thói quen sẽ dẫn tới một loạt các hệ luỵ từ tâm lý, nhận thức, thần kinh, hành động đồng loạt phải bám víu vào một thiết bị được kết nối mạng thay chúng ta nói lên những gì nó muốn thay vì chúng ta muốn, thay chúng ta quyết định thay vì quyền lựa chọn của chúng ta.
Nghịch lý là bạn thực sự có nhiều hơn, thậm chí vô giới hạn từ smartphone và internet đem lại. Nhưng đồng thời bạn cũng mất đi những sự sâu sắc nhất mà mình từng có, dù rằng đây chỉ là một giọt nước khi so với hàng tỷ kết nối trên mạng thông qua smartphone nhưng đó lại là những điều đẹp đẽ nhất sẽ cấu thành cuộc sống đích thực của bạn.
Bạn cần nhiều lời, cần cả trăm câu chuyện trên mạng để làm gì khi bên ngoài bạn lại không chứng minh được những gì mình muốn nói thông qua thân mình?
Bạn sợ khi đối thoại với ai đó mà không có smartphone trong tay chứ?
Nhưng bạn có sợ việc nếu càng dựa vào nó nhiều thì bạn sẽ trở thành một thứ màu trắng trong suốt không đọng lại ấn tượng gì trong mắt người khác không?
Bạn có sợ mình đánh mất những giá trị tốt đẹp mình đáng được nhận để đổi lại sự hời hợt và chỉ trực biến bạn thành công cụ trong cái không gian thông qua smartphone không?
Đừng sợ việc phải cất điện thoại vào trong túi hay úp ngược trên mặt bàn.
Cũng đừng sợ việc phải cất tiếng nói những câu nói ngu ngốc hay vô nghĩa khi gặp ai đó.
Vì khi bạn dám đối mặt với những thách thức này thì bạn hoàn toàn có thể thay đổi để trở nên sâu sắc và sống một cuộc đời thú vị với vô số trải nghiệm thật trong một thế giới thật.
Đó là thế giới đem tới vẻ đẹp và ý nghĩa của cuộc đời bạn.
Photo: Ảnh mình với N sau một ngày hơn 10 tiếng chỉ trò chuyện với nhau dù đã chuyển 2 quán cà phê, 1 quán ăn tối và đi bộ 30 phút.