Sáng hôm nay mình có tham gia buổi chia sẻ trực tuyến về viết lách cùng với 12, 13 bạn khác qua GG meet do Kim Chi, một người bạn thân của mình với 10 năm kinh nghiệm viết lách và biên tập tổ chức. Nội dung chia sẻ tập trung vào các chủ đề như kỹ năng, kinh nghiệm viết lách, viết báo hay viết truyện, tiểu thuyết, thơ cả, rồi viết xong thì gửi đi đâu, gửi thế nào để được in, được nhận nhuận bút hay viết để bắt đầu xây dựng phong cách, nền tảng và nhóm người đọc riêng cho bản thân.
Trong nhóm tham gia buổi chia sẻ, có mình, một ông anh và bạn nữ tổ chức buổi chia sẻ đều có ít nhất 10 năm viết lách, đã từng được in báo và xuất bản sách, nên cả ba thay nhau chia sẻ kinh nghiệm, góc nhìn riêng về nghề viết, cơ hội và những khó khăn cần vượt qua để có thể duy trì việc viết lách lâu dài. Có vài câu hỏi cơ bản và quan trọng đối với viết lách mà các bạn đặt ra cho bọn mình như “Viết như thế nào thì mới hay, viết về cái gì thì mới kiếm được tiền, viết một cuốn sách có không? Và nhất là nếu không có kinh nghiệm cũng như kỹ năng còn kém thì liệu có thể viết thống kiếm sống được không?…”
Thật thú vị là bọn mình đều chia sẻ những cách khác nhau trong việc xây dựng kỹ năng viết cũng như những kinh nghiệm để có thể được đăng báo và kiếm được nhuận bút. Với anh Trung, người đã chiến thắng hưởng 100 cuộc thi lớn nhỏ trong vài năm trở lại đây, cũng như vô số lần được viết báo được đăng báo đã chia sẻ nhiều kinh nghiệm cá nhân của mình qua website riêng, là nơi đăng tải nhiều bài báo từng được đăng báo giấy cũng như những truyện ngắn, nghiên cứu chuyên sâu đã thắng những cuộc thi. Từ những bài viết ấy, mọi người có thể tham khảo để tìm kiếm, lựa chọn chủ để viết lách gửi cho báo giấy, báo chính thức thì sẽ gia tăng được cơ hội in bài trên báo và nhận được nhuận bút.
Về mảng viết như thế nào để có thể in thành sách thì Kim Chi đã từng là biên tập cứng trong 8 năm đã chia sẻ rằng người viết nên tránh việc xây dựng nhân vật dựa vào quá nhiều vào cảm xúc của mình, bắt nhân vật khóc thì khóc, cười thì cười tạo thành một sự hời hợt, thiếu chiều sâu trong truyện ngắn hay tiểu thuyết. Kim Chi gợi ý mọi người có thể sử dụng sơ đồ tư duy Mind Map để xây dưng cốt truyện và nhân vật. Ví dụ trong truyện ngắn lấy bối cảnh là mùa Thu và một cô gái tuổi 20 thì người mới viết nên vẽ ra sơ đồ mình map liệt kê những đặc điểm của mùa Thu và cô gái tuổi 20 càng rõ càng tốt rồi dựa vào đó triển khai viết thành một truyện ngắn, một tản văn hay truyện dài sẽ dễ dàng hơn cũng như có chiều sâu và sự thống nhất hơn.
Còn cá nhân mình thì khác với anh Trung là một phóng viên – nhà báo chính thống, lại còn khác hơn nữa với Kim Chi, vì Chi học và có công việc chuyên hẳn về viết lách nên cách của mình chỉ là một hệ thống được xây dựng dựa trên ba yếu tố là ĐỌC – GHi CHÉP- VIẾT và liên tục lặp lại không ngừng nghỉ.
Qua đọc sách, thể loại nào cũng được sẽ bổ sung cho mình nhiều ngôn từ, nhiều ý tưởng và cách triển khai của những tác giả, nhà văn khác trước khi bắt đầu xây dựng nội dung truyện ngắn hay tiểu thuyết riêng của mình. Murakami cũng khuyên độc giả rằng, việc đọc sẽ giúp cho bất cứ ai không có tố chất của nhà văn rồi cũng sẽ trở thành nhà văn. Việc tìm kiếm chất liệu qua những tác phẩm để hình nên mạch truyện, ý tưởng của bản thân mỗi người là điều hết sức bình thường và nó thực sự hiệu quả.
Tiếp theo là ghi chép sẽ giúp mình tóm lược lại những gì đáng giá, những viên kim cương trong một cuốn sách như một đoạn mô tả, một câu nói hay, những ngôn từ hấp dẫn sẽ được lưu giữ lại trong kho ghi nhớ riêng của mình là các cuốn sổ và não bộ. Quan trọng hơn, nhờ ghi chép, mình có thể vượt qua được nỗi sợ hãi về việc muốn viết nhưng không phải bắt đầu từ đâu. Vì thế, qua việc ghi chép, mình tìm được một lực đẩy, một đà tiến cần thiết trước khi bắt đầu sáng tạo ra những cái của riêng mình trong những năm tháng tự học, tự mày mò để viết ra những truyện ngắn và các chương tiểu thuyết đầu tiên.
Cuối cùng là viết là cách duy nhất để cụ thể hoá những gì mình đã đọc và ghi chép, dù rằng đến tận bây giờ mình vẫn mắc vô số lỗi về ngữ pháp, chính tả, câu từ diễn tả, văn phong thiếu đi sự mạch lạc cần thiết. Nhưng sau tất cả, dù vẫn liên tục sai và mắc lỗi thì mình vẫn phải viết mỗi ngày vì chỉ có việc thực hành liên tục, viết liên tục thì bạn mới có thể nhận biết được những điểm chưa tốt, cần hoàn thiện cũng như trở nên tiến bộ hơn, viết tốt hơn, nhiều hơn và hay hơn mà thôi.
Sáng nay mình còn chia sẻ một điều quan trọng nữa để có thể viết nhiều hơn và hay hơn với mọi người, điều này áp dụng được cho cả những bạn bắt đầu viết lách lẫn có nhiều năm viết. Thật ra, nếu được quay lại 10 năm trước, mình muốn làm điều đó tốt nhất có thể, đó là NGẮT KẾT INTERNET TRONG KHI VIẾT.
Thục sự, viết lách bị ảnh hưởng nghiêm trọng nếu người viết trong một lúc muốn đa nhiệm ngay khi viết như lướt web, nghe nhạc, kiểm tra inbox, email thì chắc chắn những gì bạn viết ra sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn là bạn có thể tưởng tượng. Ví dụ 10 năm trước, tốc độ trung bình của mình khi viết một truyện ngắn hay bài báo 4000 chữ là 3 tuần, tức 1 tuần mới viết được hơn 1000 chữ, 1 ngày không có 200 chữ. Còn bây giờ, khi học được cách tập trung hơn, kiểm soát được sự sao nhãng hơn mình đã viết 40000 chữ chỉ trong vòng 8 ngày.
Chưa nói đến chất lượng, nhưng việc bạn có thể viết được nhiều hơn, bạn sẽ rút ra được nhiều bài học nhanh hơn, và bạn học hỏi nhanh hơn thì thời gian bạn viết ra những thứ kiếm được sẽ trở nên ngắn hơn. Thực tế, một bài viết về xã hội 7 năm trước mình viết chỉ trong 2 giờ đồng hồ sau khi đọc xong cuốn Suy nghĩ về việc làm giàu rồi gửi tới vài tờ báo và sau đó 2 tuần mình nhận được cú điện thoại tới toà soạn nhận 700k tiền nhuận bút. Đó là một trong những lần hiếm hoi cách đây 10 năm mình có sự tập trung để đọc và viết đến như vậy.
Vì thế, để trở thành người viết giỏi cũng như nhanh kiếm được tiền từ viết lách, bạn phải ngắt kết nối internet cũng như tránh làm việc đa nhiệm thì sẽ tạo ra được khoảng thời gian và sự tập trung của tâm trí vào việc viết hơn. Mình nhắc lại, nếu được chọn, mình sẽ trở thành một con người tập trung và xa xởi internet càng lâu càng tốt hết sức có thể để viết về những gì mình muốn.
Lại nói đến việc kiếm tiền thì chia sẻ cuối cùng của mình trong sáng hôm nay với mọi người đó là mình muốn mỗi bạn trước khi viết hãy xác định VIẾT ĐỂ KIẾM TIỀN HAY VIẾT ĐỂ XÂY DỰNG PHONG CÁCH CỦA RIÊNG MÌNH. Ai đã từng viết, đã kiếm tiền hay bị từ chối bài viết hoặc bản thảo đều sẽ nhận ra ranh giới giữa viết để ra tiền và viết về cái mình muốn là hoàn toàn cách đối ngược nhau (quan điểm của mình là thế). Vì vậy, nếu viết để kiếm tiền sẽ có một cách khác và viết để hình thành nên phong cách, quy tụ những người đọc cho riêng mình cũng có một hướng đi khác. Với cá nhân mình, viết để kiếm tiền thì dễ hơn là việc tạo nên một phong cách mới và mình có cơ sở để khẳng định điều đó.
Bản thân mình đã từng thắng giải và in báo liên tiếp bằng cách sau : Mình tập trung vào định hướng, phong cách mà mỗi tờ báo hay cuộc thi hướng đến và xoáy sâu vào những gì báo chí muốn, cuộc thi muốn cộng với một chút sáng tạo và biến tấu riêng của mình. Ví dụ bạn muốn kiếm tiền từ viết, cụ thể hơn là viết về mạng xã hội cho báo giấy để có nhuận bút thì hãy lên web của tuoitre, hanoimoi, anninhthudo… đọc 80-100 bài viết trên đó thì sẽ hình dung ra được phong cách, thể loại mà mỗi tờ báo ưa thích và sau đó viết, gửi đi rồi lại viết và gửi đi. Mình đảm bảo các bạn sẽ sớm nhận được phản hồi và thu được kết quả từ cách này.
Còn về viết để thoả mãn cái tôi hoặc xây dựng nhóm độc giả riêng thì cũng với chủ đề về xã hội thì bạn có thể viết phóng khoáng hơn, sử dụng nhiều ngôn từ hiện đại mà không bị giới hạn bới báo chí truyền thống hơn – điều này tạo được sự gần gũi và quen thuộc với độc giả trên Facebook, trên blog hơn và từ đó bạn sẽ có những người theo dõi thường xuyên, rồi từ đấy bắt đầu phát triển sự nghiệp viết của mình theo những cách mà bạn muốn. Tất nhiên cách này chỉ phù hợp khi bạn đã có một công việc có thu nhập ổn định vì để kiếm ra được tiền thì tối thiểu bạn phải mất 1 năm mới có thể kiếm được tiền từ donate từ người đọc, từ lời mời cộng tác với nhà sách nếu chủ đề xã hội bạn khai thác tốt với nhiều bài viết chất lượng.
Đối với một người mới bắt đầu viết lách, cách nào cũng sẽ khó khăn cũng như có sự hấp dẫn riêng, nhưng để có thể từ con số không 0 tới nhuận bút hay donate đầu tiên, bạn cần phải kiên nhẫn, phải viết và đọc mỗi ngày để có thể tiến bộ, nâng cao kỹ năng của mình hơn. Hiện tại, có rất nhiều người viết chuyên nghiệp đang trở nên kém đi vì không duy trì được nhịp điệu đó. Nếu bạn có thể chăm chỉ hơn, có thể nhẫn nại với bản thân hơn, bạn sẽ tạo ra được khác biệt và thành công sớm hơn so với chính những người có nhiều kinh nghiệm hơn bạn. Vì thế, hãy bắt đầu ngay từ ngày hôm nay nhé.