Ngày hôm qua fb gợi ý cho mình một fb cá nhân của một bạn hay chia sẻ những bài viết phân tích và bóc phốt tài chính ở Việt Nam. Thực sự mình đã học hỏi được từ những chia sẻ bạn ấy cũng như đồng quan điểm về một vài cái nhìn như : học vấn sẽ dẫn tới sự giàu có bền vững. Mình rất vui với nhận định này của bạn ấy. Và mình sẽ chia sẻ suy nghĩ của mình về vấn đề này ở cuối bài viết.
Tất nhiên song song với việc đồng quan điểm thì mình cũng muốn nói tơi những điểm khác biệt trong tư duy của mình khi đọc những bài viết của bạn này.
Ngoài quan điểm về tài chính thì bạn ấy còn chia sẻ cái nhìn về giá trị của học vấn, của một công việc văn phòng so với việc kinh doanh truyền thống nhỏ lẻ như bán đồ ăn vỉa hè.
Bạn ấy đưa ra một câu chuyện khi có người hỏi rằng “Anh nghĩ thế nào khi một cô bán hủ tiếu thu về 800k một ngày, còn em đã đi làm 10 năm, nói tiếng Anh tốt còn không kiếm được bằng?” và sau đó phân tích, đưa ra những liệt kê như cô bán hủ tiếu khi trừ đi các kiểu tiền sẽ chỉ còn 10 triệu (Đối với mình các liệt kê này của bạn ấy rất chủ quan) trong khi phải thức khuya dậy sớm, còn em thì ngồi văn phòng điều hoà mát lạnh, lương có thể 6 triệu nhưng trong tương lai có thể lên tới 10-20 triệu vì giá trị của học vấn, của 4-5 năm học đại học thì đi đường dài sẽ luôn có lợi, em được nghỉ thứ 7 và CN, còn cô kia làm sấp mặt cả tuần, cô sẽ chịu nhiều rủi ro khi tự làm tự ăn còn em thì chỉ cắp đít lên công ty ngồi mà không chịu bất cứ rủi ro nào cả…
Nghe rất lý tưởng để bất cứ con dân đang làm văn phòng có thêm năng lượng, tin tưởng vào hy vọng một sớm mai tươi đẹp với công việc văn phòng. Nhưng với cái nhìn của mình thì nó mang nhiều sự giả định ngây thơ về một thế giới tốt đẹp cũng như có những lỗ hổng,mâu thuẫn khi đưa ra so sánh như vậy.
1. Lập luận này mang tính một chiều khi dựa trên các biến số không thay đổi (cô bán hủ tiếu không bán được hơn 800k 1 ngày còn bán gái kia sẽ nhanh chóng được tăng lương trong thời gian X). Cách bạn ấy phân tích sẽ hợp lý và đúng đắn nếu cô bán hủ tiếu trong 5 năm nữa chỉ dừng lại ở con số 800k thu nhập mỗi ngày, còn bạn kia 5 năm nữa sẽ có thu nhập 10-20 triệu (nếu biến số về lương và trình độ của bạn ấy luôn được gia tăng). Cả hai trường hợp này đều chủ quan, không thể dự đoán trước, đều tiềm ẩn khả năng tăng hoặc giảm của cả hai chứ không phải là phần âm luôn là cô hủ tiếu và phần dương luôn là bạn gái làm văn phòng.
2. Cô hủ tiếu làm chủ chính cuộc sống của mình còn bạn gái kia chỉ làm thuê. Vậy nếu đứng trên phương diện thực tế, tâm lý, cơ hội thì cô bán hủ tiếu sẽ hơn hẳn bạn gái văn phòng. Đúng vậy, cô ấy sẽ đầu tắt mặt tối mỗi ngày để chuẩn bị mọi công đoạn cho bán hàng, chắc chắn là không nghỉ thứ 7 và CN, không có đãi ngộ A hay B, nhưng bù lại cô có quyền ném tất cả công việc đi để xả hơi, để đi du lịch dài ngày còn bạn gái kia thì không. Và bạn gái văn phòng kia cũng không ngồi mát ăn bát vàng được nếu làm việc ở HN hay SG. Bạn ấy phải dậy sớm để tới công ty, phải đối mặt với tình trạng tắc đường, phải lo lắng xem mình có muộn giờ chấm công không, nếu công việc trong tuần không xong sẽ phải làm thêm thứ 7 và CN để xong deadline(Cái này là gần như mọi người làm văn phòng đã trải qua), phải nhìn mặt sếp và đồng nghiệp để sống… Quan trọng nhất là bạn gái này không hề có quyền tự quyết như cô bán hủ tiếu. Bạn ấy có thể sẽ phải trải qua không ít những ngày tồi tệ hay ốm đau nhưng vẫn phải tới công ty, chứ không thể thích thì nghỉ được. Tất nhiên khi công ty đi xuống, hay gặp vấn đề thì bạn ấy không phải chịu rủi ro như cô hủ tiếu, nhưng chắc chắn lương bạn ấy sẽ bị giảm hoặc tồi tệ hơn là bị cho nghỉ trong hoàn cảnh xấu (Như covid19). Đó là sự khác biệt giữa người làm chủ và làm thuê.
3. Công nghệ và mạng xã hội đã biến đổi tương tác đến mức bạn có thể trở nên nổi tiếng, món ăn hay đồ uống bạn bán sẽ được cộng đồng săn lùng chỉ sau một đêm, và theo bạn việc bán hủ tiếu hay một công việc kế toán sẽ được hưởng lợi khi xuất hiện trên tiktok, instagram, fb đây? Thậm chí, với tình hình covid19 sẽ không sớm biến mất và sự xuất hiện của Trí tuệ nhân tạo đã đẩy rất nhiều công việc trước đây được cho là an toàn, ổn định, có sự thăng tiến bị xoá sổ, thay vào đó là một nhóm người mới biết cách tương tác với thế giới, với cộng đồng hơn mà không bị lệ thuộc và một công việc toàn thời gian như làm văn phòng. Việc bán hủ tiếu vỉa hè dù kiếm 2 triệu một ngày thì vẫn tồn tại rất nhiều rủi ro và ngõ cụt trong tương lai. Nhưng với cách bạn sử dụng công nghệ, mạng xã hội thì bạn có thể tối đa hoá lợi nhuận hơn rất nhiều.
Quay trở lại với vai trò của học vấn có phải là vũ khí tối thượng định hình bạn là ai trong thế giới này không?
Mình vẫn trả lời là có, là đúng như thế.
Nhưng học vấn đối với mình lại không phụ thuộc vào những năm học đại học là nền tảng cốt lõi. Học vấn thực sự và có giá trị chính là khả năng tự tư duy, nhận biết, tự học, tự tìm tòi, sẵn sàng chấp nhận rủi ro và bỏ thời gian tìm hiểu những cái mới đang diễn ra xung quanh bạn.
Photo IG