Trong review này mình sẽ không bàn đến việc so sánh các chi tiết, thủ pháp, kỹ xảo, tình tiết cùng ba nghìn cái tủn mủn khác giữa phiên bản Justice League 2017 của Joss Whedon và 2021 của Zack Snyder. (Điều này đã có hàng trăm review của các cá nhân lẫn website và channel Youtube rồi).
Vì thế mình sẽ đem tới một cái nhìn dựa trên thần học và tôn giáo, cụ thể ở đây là Thiên Chúa giáo được truyền đạt qua Justice League cũng các nhân vật, sự kiện nổi bật nhiều hơn là một người phê bình đánh giá phim đơn thuần. Tất nhiên đây là cái nhìn của riêng mình khi xem xong phim, chứ không lấy đó là quy chiếu cho tất cả mọi tình tiết và thủ pháp xây dựng các nhân vật của DC. Mình sẽ chia review này thành ba phần :
– Superman là ai cũng như ý nghĩa cái chết về cái chết Superman.
– Chặng đường liên kết những siêu anh hùng của Batman.
– Sự hồi sinh của Superman và chiến thắng của Justice League.
SUPERMAN CHÍNH LÀ LÀ HÌNH ẢNH CHÚA JESUS TRONG THẾ GIỚI CỦA DC
Tên thật của Clark Ken – Superman là Kal-El, mà trong Kinh Thánh El là một trong những danh xưng của Chúa. El cũng có nghĩa sức mạnh, mạnh mẽ, nổi bật, nhân từ – tất cả đều là những tố chất nổi bật của Người đàn ông Thép.
Kal-El được cha mình gửi tới Trái Đất từ hành tinh Krypton. Danh xưng Christ của ChúaJesus trong tiếng Hy Lạp là Khristós. Krypton và Khristos đối với mình có sự liên hệ và kết nối ít nhiều với nhau.
Cũng không tình cờ một chút nào khi lý do Superman được gửi tới Trái đất trong phiên bản truyện tranh giải thích rằng “Hành tình Krypton tràn ngập những con người ngạo mạn, biến chất, hệ thống xã hội suy đồi và tiềm tàng nguy cơ bị huỷ diệt”. Vì thế, Kal-El được gửi tới Trái đất ngay khi chỉ là một đứa trẻ sơ sinh, chưa bị ảnh hưởng bởi hệ thống xã hội đang chìm vào tội ác trên Krypton. Kal-El vừa là di sản sống của người Krypton mà còn là để chuộc lỗi cho chủng loài của mình và ngăn chặn thảm kịch có thể sẽ xảy ra ở Trái đất như với Krypton.
Điều này đối với các con chiên Công giáo thật ra chẳng khác gì cốt lõi của Kinh Thánh Tân Ước xoay quanh sự kiện “Chúa Jesus – Con Thiên Chúa – Xuống thế làm người – chuộc tội thiên hạ”.
Cả hai đều được gửi tới từ thượng giới, đều được một đôi vợ chồng nuôi dạy mà người cha của Chúa Jesus và Kal-El đều qua đời từ sớm và có một cuộc đời ẩn dật cho tới lúc của mình. (Chi tiết các bạn có thể xem lại Superman – Man of Steel).
Trong Batman vs Superman : Dawn of Justice thì cả Người Dơi lẫn Siêu Nhân cùng Wonder Woman hợp sức lại để tiêu diệt Doomsday, một quái vật vốn là xác của Zod-một người Krypton là giống nòi với Superman bị anh vặn cổ chết tươi trong Man of Steel, được hồi sinh bởi Lex Luthor – một nhân vật được DC xây dựng tượng trưng cho sự ngạo mạn của Lucifer và chính nhân loại trong thân xác người phàm muốn vươn tới ngang bằng Chúa Trời là Kal-El.
Lex Luthor sử dụng tàu Vũ trụ của Krypton – tượng trưng cho vườn Eden, nơi cây Sự sống và quả thông tuệ ở trong đó, để tiếp thu mọi tri thức đồng thời hồi sinh Zod trở thành Doomsday bằng máu của mình hoà vào ao nước bên trong tàu vũ trụ có tên là Genesis chamber – Phòng Sáng thế. Ai đã đọc Kinh Thánh đều biết Chúa tạo dựng thế giới và con người trong sách Sáng thế. Lại là một ẩn dụ trong tôn giáo nữa này các bạn ơi. Nhưng chưa hết.
Máu và nước trong thần học Thiên Chúa giáo tượng trưng Bí tích Thánh Thể và Bí tích Thánh Tẩy cho sự tái sinh một sự sống mới, một cuộc đời mới bằng máu, thông qua sự tẩy rửa bằng nước. Bỏ qua thần học và các Bí tích, nôm na là Lex Luthor muốn đóng vai Chúa thông qua việc hồi sinh Doomdays bằng máu lẫn công nghệ của người Krypton. Nhưng vì máu của Lex Luthor mang theo DNA của sự ngạo mạn và nước với thể xác của một Krypton chứa đựng sự huỷ diệt đã tạo nên một sinh vật với sức tàn phá vô song là Doomsday – Ngày tận thế cho thế giới khi nó được đản sinh. Lex Luthor chính là kẻ phản Kitô – đối lập với Kal-El Superman và cũng là Chúa Trời trong thế giới của DC.
Điều này đồng nghĩa Superman phải giải quyết không phải một mà là hai cái ác vốn đã huỷ diệt hành tinh Krypton và đang lan tràn khắp Trái Đất mà Doomsday chính là đại diện dưới một hình dạng kinh hãi. Kết cục trong Batman vs Superman : Dawn of Justice là Siêu Nhân đã chết sau khi đâm xuyên cây giáo gắn đá Kryptonite vào tim Doomsday. Đổi lại Superman cũng nhận một phát đâm chí tử cũng vào tim từ ngọn xương nhọn như giáo mọc ra từ cánh tay cụt của Doomsday – khoảnh khắc cao trào nhất trong Batman vs Superman : Dawn of Justice này gợi nhớ đến hành động một người linh cầm giáo đâm vào cạnh sườn bên phải Chúa Jesus. Cái chết của vị Chúa trong DC đã cứu lấy toàn bộ thế giới cũng như sự chịu chết của Chúa Jesus để chuộc tội thiên hạ.
Tiếp theo thì chúng ta sẽ sờ đến Batman.
HÀNH TRÌNH KÊU GỌI CÁC SIÊU ANH HÙNG CỦA BATMAN
Nếu Superman là Chúa trong DC thì người bạn hữu thân thiết nhất của anh – Batman lại chính là Peter – môn đệ đầu tiên của Chúa Jesus trong Thiên Chúa giáo.
Ai đã đọc Kinh Thánh đều biết Peter không chỉ đứng đầu 12 tông đồ, nhưng còn được Chúa Jesus chọn là Giáo hoàng đầu tiên “Này Peter, con là Tảng Đá, trên tảng đá này thầy sẽ xây dựng Hội thánh của thầy mà không một quyền lực nào trên thế gian này có thể đánh đổ”. Khi Batman chính là tảng đá thì Hội Thánh của anh còn là gì đây nếu không phải Justice League do anh lập nên sau cái chết của Superman?
Trong Justice League, Batman bắt đầu một cuộc hành trình cô độc để kết nối những Hộ Vệ lại với nhau để ngăn chặn một tai ương sắp xảy ra, dù không ai tin rằng tai ương đó tồn tại. Thậm chí Batman – Bruce Wayne cũng chỉ xác nhận điều đó qua kẻ phản Kito là Lex Luthor, nhưng cái chết và sự hy sinh của Superman đã khiến anh chấn động đến mức khiến Batman nhận thức rằng : Nếu chỉ có một mình chống lại cái ác thì bản thân Chúa cũng không thể ngăn cản được. Vì thế thay vì chọn việc một mình vào vai anh hùng, Batman đã chấp nhận trở nên kiên nhẫn hơn, tin tưởng hơn vào những người đồng đội mới của mình.
Khi Batman chia sẻ với Wonder Woman rằng mọi việc anh làm là để khiến cái chết của Superman không trở nên vô nghĩa. Cái ác chỉ bị ngăn chặn chứ không biến mất. Sự yên bình chỉ được duy trì nếu có một Tảng đá lớn chắn trước mặt nó khi những hiểm hoạ quay lại. Vì thế, Justice League nhất định phải được thành lập nhưng không vì lợi ích của bất cứ ai, mà để bảo vệ cuộc sống của chính mỗi siêu anh hùng dù rằng ai cũng có những bất hạnh và bất toàn của mình.
Batman thực sự rất giống với thánh Peter, cả hai đều không phải là người giỏi nhất, nhưng là người được chọn để quy tụ, dẫn dắt những người giỏi nhất và chờ đợi sự quay trở lại của vị Chúa họ tôn thờ, dù rằng chính họ cũng không biết rõ ngày đó là lúc nào, hay bao giờ.
Tuy vậy, Batman và Peter vẫn phải làm những gì mình phải làm – Tin tưởng vào tất cả dù mỗi người đều hồ nghi về việc họ làm. Đối với họ, thông qua việc làm này thì vị Chúa của mình mãi mãi trường tồn và sẽ quay trở lại vào một ngày nào đó trong tương lai, dù cho chẳng có ai biết được cụ thể là lúc nào và bao giờ cả.
Nhưng trước hết, cứ đi rồi sẽ thấy. Cứ gõ cửa thì cửa sẽ mở. Tất nhiên, trong Justice League, Batman cùng những người anh chị em của mình đã thấy và cửa cũng đã mở, theo cách họ muốn.
SỰ TÁI SINH CỦA SUPERMAN VÀ CHIẾN THẮNG CỦA SỰ YÊU THƯƠNG
Justice League đã có quyết định táo bạo là hồi sinh Superman.
Dù hồ nghi, dù lo lắng của các siêu anh hùng hiện rõ qua đoạn hội thoại giữa Aquaman và Wonder Woman khi tái sinh Superman thông qua Mother Box – Hộp Mẹ, một vật chất chứa đựng thứ công nghệ có thể nghịch đảo thời gian, hoán chuyển sinh tử, nhưng tất cả vẫn phải thực hiện vì không còn cách nào khác. Lần này, Các siêu anh hùng đã thay Lex Luthor cùng nhau đóng vai đấng sáng tạo trong Căn phòng Sáng Thế để đem Superman trở lại.
Trong Justice League, có ba Mother Box tồn tại song song nhau nhưng lại hợp thể được thành một. Điều thú vị ở đây là bản chất lẫn tính chất của ba chiếc hộp này chắc chắn là lấy từ khái niệm Ba Ngôi nhập thể trong Công giáo. Ngoài ra, con số ba cũng là số ngày Chúa Jesus phục sinh sau khi chịu chết.
Khoảnh khắc những siêu anh hùng đưa Superman xuống ao nước chẳng khác nào lúc John Tẩy giả làm phép rửa cho Chúa Jesus. Trong Justice League thì sự ban phép này đem tới tái sinh nhằm tạo ra một niềm hy vọng chứ không phải là huỷ diệt. Dù hồ nghi, nhưng họ vẫn phải thực hiện.
Và Superman đã quay lại.
Khi đứng trên tượng đài đổ nát của chính mình, Superman trong một cuộc sống mới đã nhìn vào từng siêu anh hùng một để kiểm chứng và tìm kiếm một điều gì đó ở họ. Nhưng Chúa Trời của DC đã không thấy, trái lại họ đang lo sợ và nghi ngờ hệt như các môn đệ mà tiêu biểu là Tomas trước sự phục sinh của Chúa Jesus.
“Này Tomas, anh hãy đặt ngón tay vào đây, và hãy nhìn xem tay Thầy. Ðưa tay ra mà đặt vào cạnh sườn Thầy. Ðừng cứng lòng nữa, nhưng hãy tin”.
Chúa Jesus nói với Tomas khi ông nhất quyết đòi kiểm chứng những vết đóng đinh trên thân thể của Người. Còn với Kal-El, anh đã phải dùng sức mạnh của mình để khiến các siêu anh hùng nhận ra được anh chính là Superman sống lại.
Nhưng với Lois Lane thì khác. Chỉ có cô mới khiến Superman dừng tay vì gợi nhớ đến tình yêu của cô và anh trước đây. Trong phim mọi người sẽ cho rằng vì tình yêu lứa đôi thì Superman mới trở lại là chính mình. Đó là một phần, phần còn lại trong tiềm thức của Superman đã nhớ lại những lời mà cha mẹ của anh đã nói trước khi gửi anh tới Trái Đất khi bước vào tàu Krypton để khoác lên bộ trang phục màu đen mang ý nghĩa Người trở về từ cõi chết :
“Con hãy yêu thương và bảo vệ họ như chúng ta đã làm như thế với con, với tất cả tình yêu thương”.
Sau đó Superman đã tới tìm Alfried – quản gia của Batman để xác nhận một điều : Lòng tin của Người Dơi cho những gì mà Superman đã hy sinh cả bản thân mình.
“Cậu ấy biết anh sẽ trở lại và tới đây”.
Chỉ cần câu trả lời này thôi của Alfried thì Superman liền mỉm cười và có mặt ngay thời điểm Justice League cần vị Chúa Trời của mình nhất. Và Superman đã hoàn toàn mãn nguyện, anh đã thấy những gì Batman đã làm, đã thấy những con người đang đấu tranh và bảo vệ lý tưởng của mình.
“Này đây Thầy sẽ ở cạnh anh em mọi ngày cho tới Tận thế – Doomsday”.
Và Darksied chính là Ngày Tận thế. Nhưng Justice League đã ngăn cản được điều đó xảy ra quá sớm trước khi họ có thể chuẩn bị được tốt hơn. Họ đã chiến thắng một trận chiến lớn đồng thời cũng biết hợp tác với nhau để tạo thành một sức mạnh lớn hơn dưới sự lãnh đạo của Batman, chứ không chỉ trông cậy vào nắm đấm vô song của Superman.
VÀ MỘT ĐIỀU NỮA
Tất cả đều là so sánh và đối chiếu của riêng cá nhân mình thôi nhé.
Mình xin nhắc lại một lần nữa rằng, tất cả chỉ là sự nhìn nhận vả xâu chuỗi về tôn giáo vào một tác phẩm điện ảnh của mình mà thôi. Nên nếu các bạn có thể tìm ra những vô lý hay điều gì đó không đúng ở đây thì cứ thoải mái góp ý với mình nhé.